Tâm tình tri ân 350 năm thành lập dòng Mến Thánh Giá Hà Nội

Hội Dòng Mến Thánh Giá (MTG) được Đức Cha Pierre Lambert de la Motte thành lập ngày 19/02/1670 dương lịch, tức ngày 30 tháng Chạp năm Kỷ Dậu ở Đàng Ngoài vào thời vua Lê Huyền Tông và chúa Trịnh Tạc. Dòng MTG cũng được thành lập tại Đàng Trong năm 1671, và tại Thái Lan năm 1672. Dòng MTG Hà Nội đã được sinh ra từ lòng đất mẹ Việt Nam trong chiếc thuyền trên dòng sông Hồng tại bến nước Phố Hiến ở xứ sở Đàng Ngoài khi Đức Cha Lambert nhận lời khấn của hai trinh nữ đầu tiên là chị Anê và Paula. Chính biến cố này đã đánh dấu ngày thành lập của hai Hội Dòng MTG đầu tiên: Dòng MTG Kiên Lao (Bùi Chu) và Dòng MTG Hà Nội (Bái Vàng, Hà Nội).
 

Dòng MTG là dòng nữ đầu tiên mang bản sắc Á Đông, vừa chiêm niệm vừa hoạt động, tuyên khấn và sống ba lời khuyên Phúc Âm, sống thành cộng đoàn và trực thuộc Đức Giám Mục giáo phận. Sau 350 năm hình thành và phát triển, đến nay đã có 30 Hội Dòng Mến Thánh Giá trong và ngoài nước (24 Hội Dòng ở Việt Nam, 3 Hội Dòng ở Thái Lan, 1 Hội Dòng ở Hoa Kỳ, 1 Hội Dòng ở Lào, và 1 Hội Dòng ở Campuchia). Theo thống kê năm 2019, tổng số nữ tu Mến Thánh Giá là 8.961 khấn sinh, 1.094 tập sinh và tiền tập sinh, và trên 14.000 thành viên Hiệp Hội MTG Tại Thế. 
Khi đề ra những mục tiêu cho Giáo Hội chuẩn bị bước sang ngàn năm thứ ba, Đức Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã viết: “Các con không những phải nhớ và kể lại một lịch sử huy hoàng, mà còn phải kiến tạo một lịch sử vĩ đại nữa! Hãy hướng về tương lai, tới chỗ mà Thánh Thần đang sai các con đi để cùng với các con làm những việc trọng đại” (Tông Huấn Đời Sống Thánh Hiến, 110). Nhìn lại lịch sử để giúp các chị em MTG học cách sống linh đạo và tinh thần của Hội Dòng một cách sâu sắc hơn. Cùng với 29 Hội Dòng Mến Thánh Giá khác trong và ngoài nước và với niềm tự hào tiếp bước theo những thế hệ tiền nhân, chị em Hội Dòng MTG Hà Nội hân hoan trong niềm vui trọng đại mừng Năm Thánh kỷ niệm 350 năm ngày thành lập dòng (19/02/1670-2020). Đây là một biến cố lịch sử quan trọng đánh dấu 350 năm hồng ân trong sự hình thành và phát triển của Hội Dòng. Trải qua bao thăng trầm và thử thách trong suốt dòng lịch sử, Dòng MTG Hà Nội mỗi ngày một lớn mạnh song hành cùng với lịch sử truyền giáo của Giáo Phận Hà Nội và Giáo Hội Việt Nam. Mừng kỷ niệm 350 năm thành lập Hội Dòng, các chị em Hội Dòng MTG Hà Nội cũng nhìn lại lịch sử của mình với niềm tri ân và cảm tạ để cùng sống giây phút hiện tại với niềm tin tưởng và yêu mến, hướng tới tương lai với niềm hy vọng.


Nhìn Về Quá Khứ Với Niềm Cảm Tạ, Tri Ân
Dòng MTG sống đặc sủng và linh đạo của Đấng Sáng Lập bằng cách hướng trọn lòng trí và cuộc sống về Đức Kitô chịu đóng đinh trên thập giá như là đối tượng duy nhất của lòng trí các chị em. Các chị em sống sứ vụ tông đồ thừa sai để loan báo Phúc Âm cho mọi dân tộc và xây dựng Giáo Hội địa phương. Nhìn lại lịch sử 350 năm của Hội Dòng MTG Hà Nội, các chị em luôn sống tinh thần của Dòng bằng việc yêu mến Đức Giêsu Kitô trên thánh giá và sẵn lòng đón nhận thập giá của bản thân với niềm xác tín rằng: “chúng ta hoàn tất nơi thân xác những gì còn thiếu trong các nỗi gian truân Đức Kitô phải chịu cho Thân Mình Người là Hội Thánh” (Hiến Chương Dòng MTG, điều 5).
Nhìn lại lịch sử 350 năm của Hội Dòng Mến Thánh Giá Hà Nội, các chị em mang trong mình tâm tình tạ ơn Thiên Chúa vì biết bao ơn lành Chúa đã ban cho Hội Dòng trong suốt hơn ba thế kỷ qua. Tạ ơn Thiên Chúa đã ban cho Hội Dòng con số ơn gọi mỗi ngày một gia tăng, từ 96 nữ tu ở 17 nhà dòng còn ở lại Miền Bắc sau biến cố năm 1954, đến con số 67 chị khấn trọn đời và 59 chị khấn tạm, 5 chị nhà tập và 40 chị thỉnh tu vào năm 1983. Sau hơn ba thập kỷ phát triển, hiện nay Dòng Mến Thánh Giá Hà Nội có 296 chị khấn trọn, 130 chị khấn tạm, 35 tập sinh, 19 tiền tập sinh, và 101 thanh tuyển sinh; với 50 cộng đoàn đang phục vụ trải rộng khắp Tổng Giáo Phận Hà Nội và 1 cộng đoàn ở Pháp. Nhiều chị em được gửi đi tu học và mục vụ ở các nước như Mỹ, Pháp, Ý, Đài Loan, Bỉ và Philippines để học hỏi thêm kiến thức chuyên môn và trau dồi kinh nghiệm mục vụ tốt hơn. Ngoài ra, kể từ khi thành lập Hiệp Hội MTG Tại Thế năm 2010 khởi đầu dưới sự hướng dẫn của Đức Tổng Giám Mục Giuse Ngô Quang Kiệt, Hội Dòng nay có trên 800 thành viên Hiệp Hội MTG Tại Thế là những nam nữ giáo dân thuộc các giáo xứ trong Tổng Giáo Phận Hà Nội. Tạ ơn Thiên Chúa đã luôn ban nhiều ơn lành và gìn giữ Hội Dòng để các chị em được sống an bình và phát triển như hôm nay.
Nhìn lại lịch sử 350 năm của Hội Dòng Mến Thánh Giá Hà Nội, các chị em mang trong mình tâm tình tri ân và tưởng nhớ công ơn của Đấng Sáng Lập. Chị em tri ân Đấng Sáng Lập đã truyền lại những kinh nghiệm thiêng liêng và quan niệm tu đức sâu sắc của ngài. Ba chiều kích của linh đạo MTG đặt trọng tâm vào Đức Kitô là chiêm niệm, khổ chế và tông đồ là kim chỉ nam cho đời sống thiêng liêng của các chị em trong việc hoạt động truyền giáo và đời sống tu của mỗi chị em.
Chị em MTG Hà Nội cũng tri ân Đức Cha Francois Chaize Thịnh đã cải tổ Hội Dòng lần thứ nhất vào năm 1938; giúp các chị em soạn ra một bản hiến pháp mới riêng cho dòng MTG Hà Nội vào ngày 15/01/1940; Đức Cố Hồng Y Giuse Maria Trịnh Như Khuê đã cải tổ lần thứ hai năm 1952; và Đức Cố Hồng Y Giuse Maria Trịnh Văn Căn cải tổ lần thứ 3 năm 1983 và đã được Toà Thánh châu phê việc cải tổ.
Ngoài ra, Hội Dòng MTG Hà Nội tri ân các Bề Trên giáo phận là quý Đức Hồng Y, quý Đức Cha, quý Cha, quý chị dòng MTG, và biết bao những người khác nữa đã dày công nâng đỡ để viết nên những trang sử vẻ vang cho Hội Dòng Mến Thánh Giá qua việc giúp các chị em nâng cao tri thức, giữ gìn truyền thống quý báu của Hội Dòng, khai nguồn cho mục vụ truyền giáo ở các vùng sâu vùng xa như là Bắc Sơn, Đồng Gianh, Đồng Chiêm, và Mường Riệc...
Chị em tri ân các thế hệ tiền nhân đã can đảm ở lại miền Bắc và chấp nhận những thử thách, đau khổ để cùng nhau xây dựng Hội Dòng trong thờ kỳ di tản “tán loạn” và “tan tác”. Có những lúc các chị em MTG cảm thấy họ gặp thánh giá đủ loại và nhiều khi nặng hơn cả sức của các chị em có thể vác được. Các bà và các chị đã sống linh đạo của dòng MTG rất mộc mạc, ăn mặc đơn sơ, nghèo khó, giản dị, hiếu học, sống hoà đồng với giáo dân, giữ gìn truyền thống Việt Nam và luôn thích nghi với hoàn cảnh đương thời. Đặc biệt, trong thời kỳ cấm đạo, các chị em MTG đã can đảm nâng đỡ các cha và các thầy giảng, trong đó có cha thánh tử đạo Vicente (Thánh Ven) đã trú ngụ trong cộng đoàn Bút Đông và các chị em cũng được ngài dạy dỗ trong thời gian đó. Tiếp đến là thời khó khăn trên 30 mươi năm từ 1954 đến những năm 1980, các thế hệ tiền bối đã trải qua bao gian khổ để giữ 17 cộng đoàn, chịu bách hại từ chính quyền, nhất là việc nhận và nuôi dưỡng ơn gọi tu trì. Các chị em luôn sẵn sàng phục vụ giáo phận trong các công việc như dịch sách Kinh Thánh, viết 4 tập hát thánh ca cho giáo phận… Nhờ các thế hệ tiền nhân đã can đảm, hy sinh và trung thành với linh đạo và đặc sủng của Hội Dòng mà Hội Dòng MTG Hà Nội tồn tại và phát triển dẻo dai cho tới ngày nay.
Sống Hiện Tại Với Niềm Tin Tưởng, Yêu Mến
Hiện nay, Hội Dòng MTG Hà Nội tiếp tục đóng góp những trang sử rất đẹp trong lịch sử Tổng Giáo Phận Hà Nội, cho Giáo Hội và xã hội. Mặc dù phải trải qua nhiều thăng trầm và thử thách của những năm chiến tranh và bách hại tôn giáo, các nữ tu MTG Hà Nội vẫn trung thành sống đặc sủng của Hội Dòng Mến Thánh Giá. Đi song hành cùng với sự phát triển của đất nước, con người và xã hội, Hội Dòng MTG Hà Nội luôn lắng nghe những nhu cầu của thời đại và đáp lại những thao thức mục vụ của Giáo Hội và xã hội, cách riêng trong việc phục vụ Giáo Hội địa phương. Theo định hướng chỉ dẫn của Hiến Chương dòng MTG, các chị em sống linh đạo và sứ mạng của Hội Dòng thông qua các lãnh vực sau: 
Giáo dục đức tin: Theo tinh thần của Đấng Sáng Lập, các chị em cộng tác cùng với giáo sĩ xây dựng giáo hội địa phương trong việc loan báo Tin Mừng và hướng tới truyền giáo cho lương dân. Cụ thể, các chị em MTG Hà Nội dấn thân trong các sinh hoạt mục vụ ở Giáo Phận Hà Nội và các giáo xứ trong Tổng Giáo Phận. Những công việc mục vụ chính cho Giáo Phận bao gồm phục vụ văn phòng Caritas, mục vụ di dân, giới trẻ, sinh viên, giáo lý viên, tổ chức các đại hội thiếu nhi thánh thể và các dịp lễ trọng cho giáo phận. Mục vụ ở các giáo xứ bao gồm dạy giáo lý cho thiếu nhi các cấp, giáo lý dự tòng và hôn nhân, giúp các hội đoàn, tổ chức các chương trình lễ cho giáo họ, giáo xứ, phụ trách ca đoàn, giúp giới trẻ, dạy dâng hoa, phụ trách các chương trình giáng sinh, mục vụ ở các trung tâm hành hương, và truyền giáo ở các xứ vùng sâu vùng xa như Đồng Gianh, Đồng Chiêm, Mường Riệc…
Giáo dục văn hoá: giáo dục văn hoá là một trong những nhiệm vụ tông đồ quan trọng mà Đấng Sáng Lập mời gọi các chị em MTG dấn thân phục vụ. Các chị em tham gia tích cực trong việc giảng dạy ở các trường và lớp mầm non, các lớp tình thương, xoá mù chữ. Phần lớn các cộng đoàn của Hội Dòng MTG Hà Nội đều mở các lớp mầm non. Qua việc dạy văn hoá cho các cháu, các chị em không chỉ giúp các cháu có được những kiến thức văn hoá và kỹ năng sống nhân bản cho lứa tuổi, mà các chị em còn giới thiệu Chúa cho các cháu và các phụ huynh qua việc phục vụ đơn sơ, khiêm tốn, và ân cần chăm sóc các cháu. Các chị em luôn quan tâm đến những trường hợp các cháu đặc biệt, có hoàn cảnh gia đình khó khăn và cần sự chăm sóc chu đáo hơn. Đó là lý do mà các phụ huynh luôn muốn gửi con của mình đến các cơ sở mầm non của Hội Dòng và Hội Dòng luôn thu hút số lượng rất đông các cháu đến học tập. Tạ ơn Chúa, các chị em có thể truyền giáo qua việc giáo dục bằng sự hiện diện, giảng dạy, và phục vụ tận tâm của mình.
Công tác xã hội, y tế: Các chị em sống tinh thần trung gian của Đức Kitô và tiếp nối sứ mạng của Người qua việc dấn thân phục vụ trong lãnh vực bác ái xã hội và y tế nhằm xoa dịu nỗi đau thể lý và tâm lý cho mọi người, không phân biệt lứa tuổi và tôn giáo. Phần lớn các cộng đoàn đều mở nhà thuốc đông y và tây y, mở các phòng khám chữa bệnh thông thường cho người dân, giúp những hộ gia đình nghèo ở vùng sâu vùng xa, phát thuốc từ thiện, thăm viếng, trao quà cho những người nghèo, phục vụ những người khuyết tật và neo đơn ở nhà tình thương và tham vấn trị liệu tâm lý cho các bệnh nhân mắc những bệnh tâm lý. Các chị em tiếp tục học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn về y tế và các lãnh vực khác như học các môn học nghệ thuật, truyền thông, báo chí, công tác xã hội… để có thể phục vụ Giáo Hội và xã hội một cách hữu hiệu hơn.
Hướng Tới Tương Lai Với Niềm Hy Vọng
Giáo Hội đang phải đương đầu với những khó khăn và thử thách về việc giảm sút ơn gọi và tu sĩ ngày càng trở nên già nua, nhất là ở các nước Châu Âu và Mỹ, khủng hoảng về kinh tế và các vụ lạm dụng tình dục trong giới tu sĩ và giáo sĩ, cùng với các nguy cơ của chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa tương đối, chủ nghĩa hưởng thụ đang len lỏi vào trong các lãnh vực của đời sống dòng tu. Đứng trước những thách đố đó, Hội Dòng MTG Hà Nội không những phải duy trì truyền thống, linh đạo và di sản tinh thần của mình mà còn phải hướng tới sự phát triển toàn diện để có thể đáp ứng với thời đại nhờ đó mà phục vụ Giáo Hội và xã hội một cách hữu hiệu hơn.
Niềm hy vọng của các chị em MTG Hà Nội không chỉ đặt nền tảng trên các công việc mục vụ và những con số thống kê gia tăng, nhưng chủ yếu là đặt trọng tâm vào “tình yêu Đức Kitô chịu đóng đinh trên thánh giá, Đấng đã thí mạng sống mình vì tình yêu lớn nhất dành cho Chúa Cha và nhân loại” (Hiến Chương Dòng MTG, điều 5). Đó là niềm hy vọng của các chị em MTG Hà Nội và là động lực thúc đẩy chúng ta tiếp tục viết ra những trang sử đẹp cho tương lai. Mỗi chị em là quá khứ, hiện tại và tương lai thêu dệt nên trang sử vẻ vang của Hội Dòng. Khi các chị em luôn hướng tâm trí và ánh mắt của mình vào Đức Kitô Chịu Đóng Đinh thì Chúa Thánh Thần sẽ linh hứng và thúc đẩy chúng ta tiếp tục làm những điều cao cả, mang lại hạnh phúc và phần rỗi linh hồn cho chính bản thân và tha nhân. Các hoạt động mục vụ tông đồ và truyền giáo của các chị em cần luôn phải làm trong tâm tình cầu nguyện và phó thác vào tình yêu quan phòng của Thiên Chúa. Với sự trẻ trung và tinh thần đầy nhiệt huyết, cùng với niềm tin tưởng, cậy trông và yêu mến, Hội Dòng MTG Hà Nội sẽ tiếp tục phát triển song hành cùng Giáo Phận và Giáo Hội.
Nguyện xin Chúa qua lời chuyển cầu của Mẹ Maria, Thánh Quan Thầy Giuse, các Thánh Tử Đạo Việt Nam ban nhiều ơn lành cho từng chị em Hội Dòng MTG Hà Nội để chúng ta tiếp tục sống dấn thân phục vụ Giáo Hội và tha nhân theo linh đạo và tinh thần của Đức Cha Lambert, Đấng Sáng Lập Dòng. Ước mong rằng qua đời sống cầu nguyện chiêm niệm, hy sinh khổ chế và hoạt động tông đồ, mỗi chị em MTG Hà Nội sẽ tiếp tục sống tinh thần trung gian của Đức Kitô hầu có thể giúp nhiều người được ơn hoán cải và nhiều lương dân được đón nhận Tin Mừng.

Nữ tu Maria Lê Kim Yến
Dòng Mến Thánh Giá Hà Nội